Ένας υγιεινός τρόπος ζωής που περιλαμβάνει υγιεινή διατροφή, τακτική σωματική δραστηριότητα, υγιεινό ύπνο, χαμηλή κατανάλωση αλκοόλ και συχνή κοινωνική επαφή, ενώ απέχει από το κάπνισμα και την υπερβολική καθιστική ζωή, μειώνει τον κίνδυνο κατάθλιψης, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε σήμερα στο Nature Mental Health, μια διεθνής ομάδα ερευνητών, μεταξύ των οποίων από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και το Πανεπιστήμιο Fudan, εξέτασε έναν συνδυασμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των παραγόντων του τρόπου ζωής, της γενετικής, της δομής του εγκεφάλου και του ανοσοποιητικού και μεταβολικού μας συστήματος για να εντοπίσει τους υποκείμενους μηχανισμούς που μπορεί να εξηγήσει την αιτιοπαθογένεια της κατάθλιψης..
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου ένας στους 20 ενήλικες βιώνει κατάθλιψη και η πάθηση επιβαρύνει σημαντικά τη δημόσια υγεία παγκοσμίως. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση της κατάθλιψης είναι περίπλοκοι και περιλαμβάνουν ένα μείγμα βιολογικών παραγόντων και παραγόντων που άπτονται του τρόπου ζωής.
Για να κατανοήσουν καλύτερα τη σχέση μεταξύ αυτών των παραγόντων και της κατάθλιψης, οι ερευνητές στράφηκαν στην UK Biobank, μια βιοϊατρική βάση δεδομένων που περιέχει ανώνυμες πληροφορίες γενετικής, τρόπου ζωής και υγείας για τους συμμετέχοντες.
Εξετάζοντας δεδομένα από σχεδόν 290.000 ανθρώπους – εκ των οποίων οι 13.000 είχαν κατάθλιψη – που παρακολουθήθηκαν σε μια περίοδο εννέα ετών, η ομάδα κατάφερε να εντοπίσει επτά παράγοντες υγιεινού τρόπου ζωής που συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης. Αυτοί ήταν:
- χαμηλή κατανάλωση αλκοόλ
- υγιεινή διατροφή
- τακτική σωματική δραστηριότητα
- υγιεινό ύπνο
- αποχή από το κάπνισμα
- χαμηλή έως μέτρια καθιστική ζωή
- συχνή κοινωνική σύνδεση
Από όλους αυτούς τους παράγοντες, ο καλός βραδινός ύπνος – μεταξύ επτά και εννέα ωρών τη νύχτα – έκανε τη μεγαλύτερη διαφορά, μειώνοντας τον κίνδυνο κατάθλιψης, συμπεριλαμβανομένων των μεμονωμένων καταθλιπτικών επεισοδίων και της κατάθλιψης ανθεκτικής στη θεραπεία, κατά 22%.
Η συχνή κοινωνική σύνδεση, η οποία γενικά μείωσε τον κίνδυνο κατάθλιψης κατά 18%, ήταν η πιο προστατευτική έναντι της υποτροπιάζουσας καταθλιπτικής διαταραχής.
Η χαμηλή κατανάλωση αλκοόλ μείωσε τον κίνδυνο κατάθλιψης κατά 11%, η υγιεινή διατροφή κατά 6%, η τακτική σωματική δραστηριότητα κατά 14%, η αποχή από κάπνισμα κατά 20%, και η χαμηλή έως μέτρια καθιστική ζωή κατά 13%.
Με βάση τον αριθμό των παραγόντων υγιεινού τρόπου ζωής τους οποίους άθροιζε ένα άτομο, τα άτομα της μελέτης χωρίστηκαν σε μία από τις τρεις ομάδες: δυσμενής, ενδιάμεσος και ευνοϊκός τρόπος ζωής. Τα άτομα της ενδιάμεσης ομάδας είχαν περίπου 41% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη σε σύγκριση με εκείνα του δυσμενούς τρόπου ζωής, ενώ εκείνα της ομάδας του ευνοϊκού τρόπου ζωής είχαν 57% λιγότερες πιθανότητες.
Στη συνέχεια, η ομάδα εξέτασε το DNA των συμμετεχόντων, αποδίδοντας στον καθένα μια βαθμολογία γενετικού κινδύνου. Αυτή η βαθμολογία βασίστηκε στον αριθμό των γενετικών παραλλαγών που έφερε ένα άτομο που έχουν γνωστή σχέση με τον κίνδυνο κατάθλιψης. Όσοι είχαν τη χαμηλότερη βαθμολογία γενετικού κινδύνου είχαν 25% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη σε σύγκριση με εκείνους με την υψηλότερη βαθμολογία – πολύ μικρότερο αντίκτυπο από τον τρόπο ζωής.
Σε άτομα με υψηλό, μεσαίο και χαμηλό γενετικό κίνδυνο για κατάθλιψη, η ομάδα διαπίστωσε περαιτέρω ότι ένας υγιεινός τρόπος ζωής μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο κατάθλιψης. Αυτή η έρευνα υπογραμμίζει τη σημασία ενός υγιεινού τρόπου ζωής για την πρόληψη της κατάθλιψης, ανεξάρτητα από τον γενετικό κίνδυνο του ατόμου.
Η καθηγήτρια Barbara Sahakian, από το Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, δήλωσε: «Αν και το DNA μας –το γενετικό χαρτί της τράπουλας που μας έχουν μοιράσει– μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο κατάθλιψης, έχουμε αποδείξει ότι ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι δυνητικά πιο σημαντικός. .
«Μερικοί από αυτούς τους παράγοντες του τρόπου ζωής είναι πράγματα στα οποία έχουμε έναν βαθμό ελέγχου, οπότε η προσπάθεια να βρούμε τρόπους να τους βελτιώσουμε – φροντίζοντας να έχουμε έναν καλό ύπνο και να βγαίνουμε έξω για να δούμε φίλους, για παράδειγμα – θα μπορούσε να κάνει πραγματική διαφορά στη ζωή των ανθρώπων .»
Για να κατανοήσει γιατί ένας υγιεινός τρόπος ζωής μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο κατάθλιψης, η ερευνητική ομάδα μελέτησε έναν αριθμό άλλων παραγόντων.
Αρχικά, εξέτασαν μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου από 33.000 συμμετέχοντες και βρήκαν μια σειρά από περιοχές του εγκεφάλου όπου ένας μεγαλύτερος όγκος – περισσότεροι νευρώνες και συνδέσεις – συνδέθηκε με έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Αυτά περιελάμβαναν την ωχρά σφαίρα, τον θάλαμο, την αμυγδαλή και τον ιππόκαμπο.
Στη συνέχεια, η ομάδα αναζήτησε δείκτες στο αίμα που έδειχναν προβλήματα με το ανοσοποιητικό σύστημα ή τον μεταβολισμό. Μεταξύ αυτών των δεικτών που βρέθηκαν να συνδέονται με τον τρόπο ζωής ήταν η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, ένα μόριο που παράγεται στο σώμα ως απόκριση στο στρες, και τα τριγλυκερίδια, μια από τις κύριες μορφές λίπους που χρησιμοποιεί το σώμα για να αποθηκεύσει ενέργεια για αργότερα.
Αυτοί οι αιτιώδεις σύνδεσμοι υποστηρίζονται από μια σειρά προηγούμενων μελετών. Για παράδειγμα, η έκθεση στο στρες στη ζωή μπορεί να επηρεάσει το πόσο καλά είμαστε σε θέση να ρυθμίσουμε το σάκχαρο στο αίμα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της ανοσοποιητικής λειτουργίας και να επιταχύνει τη βλάβη που σχετίζεται με την ηλικία στα κύτταρα και τα μόρια του σώματος. Η κακή σωματική δραστηριότητα και η έλλειψη ύπνου μπορούν να βλάψουν την ικανότητα του σώματος να ανταποκρίνεται στο στρες. Έχει βρεθεί ότι η μοναξιά και η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης αυξάνουν τον κίνδυνο μόλυνσης και αυξάνουν τους δείκτες ανοσολογικής ανεπάρκειας.
Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι η σχέση ανάμεσα στον τρόπο ζωής στις ανοσοποιητικές και μεταβολικές λειτουργίες ήταν η πιο σημαντική. Με άλλα λόγια, ένας λιγότερο σωστός τρόπος ζωής επηρεάζει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και τον μεταβολισμό, γεγονός που με τη σειρά του αυξάνει τον κίνδυνο κατάθλιψης.
Η Δρ Christelle Langley, επίσης από το Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Cambridge, είπε: «Έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε έναν υγιεινό τρόπο ζωής ως σημαντικό για τη σωματική μας υγεία, αλλά είναι εξίσου σημαντικός και για την ψυχική μας υγεία. Είναι άμεσα καλός για την υγεία και τη γνωστική λειτουργία του εγκεφάλου μας, αλλά και έμμεσα καλός, προάγοντας ένα υγιέστερο ανοσοποιητικό σύστημα και καλύτερο μεταβολισμό».
Ο καθηγητής Jianfeng Feng, από το Πανεπιστήμιο Fudan και το Πανεπιστήμιο Warwick, πρόσθεσε: «Γνωρίζουμε ότι η κατάθλιψη μπορεί να ξεκινήσει ήδη από την εφηβεία ή τη νεαρή ενήλικη ζωή, επομένως η εκπαίδευση των νέων σχετικά με τη σημασία ενός υγιεινού τρόπου ζωής και τον αντίκτυπό του στην ψυχική υγεία πρέπει να ξεκινήσει από τα σχολεία..»
Αυτή η μελέτη υποστηρίχθηκε από επιχορηγήσεις από οργανισμούς όπως το Εθνικό Ίδρυμα Φυσικών Επιστημών της Κίνας και το Υπουργείο Επιστημών της Κίνας
Πηγή
Zhao, Y & Yang, L et al. The brain structure, immunometabolic and genetic mechanisms underlying the association between lifestyle and depression. Nature Mental Health; 11 Sept 2023; DOI: 10.1038/s44220-023-00120-1
